Παιδί, ήχος, ρυθμός και ψυχο-συναισθηματική ανάπτυξη, από τη Σοφία Πολίτου - Βερβέρη

Η μουσική δεν ορίζεται, δεν μπορεί να ερμηνευτεί από κανένα ετυμολογικό λεξικό. Επίσης, ακούγεται αδιανόητο πως υπάρχει άνθρωπος που να μην αρέσκεται στα εύηχα ακούσματα, στη μουσική και στο χορό, στη ρυθμική κίνηση τα οποία ποικίλουν και σχετίζονται τόσο με την ανθρώπινη εξέλιξη και την κουλτούρα μας, όσο και με την πνευματική μας καλλιέργεια, σε συνδυασμό πάντα με τη φυσική ροπή, όπως αυτή έχει δημιουργηθεί και εξελιχθεί, ξεκινώντας από την κοιλιά της μητέρας.

Αλλά, μόνο αυτό; Τι είναι αυτό που χρειαζόμαστε για να έχουμε αρμονία σώματος και πνεύματος; Η κίνηση, ο ρυθμός και το τραγούδι. Η κίνηση. Η ρυθμική κίνηση, ο χορός, που είναι ένας συνδυασμός επικοινωνίας, μιμητικής έκφρασης, ένας συνδυασμός προφορικών και μη όψεων, η εναρμόνιση σώματος και πνεύματος.

Η σχέση μας με τον ρυθμό είναι εμπειρία προ-γενετική. Οι χτύποι της καρδιάς, η αναπνοή, τα προ-γλωσσικά σήματα επικοινωνίας, το νανούρισμα, το ρυθμικό ταχτάρισμα, αργότερα το παραδοσιακό τραγούδι, οι περιβαλλοντικοί ήχοι, όλα αυτά καθορίζουν την ηχητική μας ταυτότητα. Ο ρυθμός και η κίνηση, δε, είναι αυτά που συνδέουν πραγματικά το τραγούδι και τον χορό και το ένα χωρίς το άλλο δεν ολοκληρώνεται, δεν ισορροπεί.

Ποιες λέξεις επαναλαμβάνονται; Αρμονία, ισορροπία. Αυτή είναι και η επιδίωξη, η εκτόνωση της ανάγκης εξωτερίκευσης των συναισθημάτων με μέσο το τραγούδι, τον χορό, ρυθμό, την κίνηση. Στα παιδιά, δεν υπάρχει καταλληλότερος τρόπος από τη μουσικοκινητική αγωγή, ιδανική επικοινωνία ακόμα και για τις πολύ μικρές ηλικίες.

Η μουσικοκινητική αγωγή, ο απόλυτος συνδυασμός ρυθμού και κίνησης, το ταξίδι σε ένα άλλο επίπεδο επικοινωνίας και ψυχικής ανάτασης με μέσο τη μουσική, τον ρυθμό, την κίνηση. Όπως υπάρχει φωνητική κίνηση, όταν η φωνή υψώνεται ή πέφτει ανάλογα με τον τόνο, έτσι και το σώμα ανταποκρίνεται με κινήσεις και χειρονομίες στο ρυθμό. Όταν εναρμονιστούν οι κινήσεις με το ρυθμό τότε αισθανόμαστε ευτυχισμένοι, καλλιεργούμε την αρμονία. Συνδυάζουμε επιτυχώς τη σκέψη με τη διαίσθηση.

Γιατί ένα παιδί πρέπει να ασχοληθεί με τη μουσικοκινητική αγωγή; Η μουσική, η ρυθμική κίνηση, η μουσικοκινητική αγωγή δεν αφορά μόνο τα προικισμένα παιδιά με ταλέντο και φυσικά δεν είναι είδος πολυτέλειας, είναι αρχέγονη ανάγκη. Τα παιδιά που τους δίνεται η δυνατότητα να εκφράζονται μέσα από τον χορό και την κίνηση, εξελίσσονται κοινωνικά, ψυχικά, συναισθηματικά, μαθαίνουν να συνεργάζονται και να λειτουργούν σαν ομάδα.

Η μουσικοκινητική αγωγή ενεργοποιεί τόσο το νευρικό σύστημα όσο και το μυϊκό, κινητοποιεί την εγκεφαλική δραστηριότητα, καθώς απαιτείται ο συνδυασμός διανοητικής εγρήγορσης, δημιουργικής έμπνευσης και συναισθηματικής ωρίμανσης. Η επιτυχία αυτού του συνδυασμού λειτουργιών φαίνεται άμεσα και στη βελτίωση των σχολικών επιδόσεων. Μέσα από τη μουσικοκινητική αγωγή μαθαίνουν να συνδέουν τις γνώσεις και βελτιώνουν τη μαθησιακή ικανότητα. Είδος ρυθμού και οργάνου, τεχνικές λεπτομέρειες, ηχόχρωμα, κίνηση, δομή, όλα αυτά συνδέονται και χάρη σε αυτό ενεργοποιείται ολόκληρος ο εγκέφαλος και ενισχύεται ο ολιστικός τρόπος σκέψης.

Η μουσικοκινητική αγωγή απαιτεί πειθαρχία και αυτοέλεγχο και προσφέρεται για την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης και του αυτοσεβασμού.

Στόχος των μουσικών - παιδαγωγών – εμψυχωτών, πρέπει να είναι μέσα από το μουσικοκινητικό παιχνίδι, να κοινωνικοποιήσουν, να ενισχύσουν συναισθηματικά και τεχνικά τα παιδιά. Παράλληλα, να διευρύνουν και εξειδικεύσουν τις γνώσεις τους, όσον αφορά τη μουσική τέχνη και οργανολογία. Με εφόδια τα μουσικά όργανα, τη μουσική εκπαίδευση και εμπειρία, το κέφι και την έμπνευση των παιδιών, να δημιουργούν μικρά μουσικά δρώμενα που να ενισχύουν, να καλλιεργούν, να ισορροπούν, να εναρμονίζουν τον ψυχικό και συναισθηματικό κόσμο των παιδιών.

Αυτή η ομαδική δράση, όμως, μπορεί να διεξαχθεί με επιτυχία και στο σπίτι (στην αυλή, στην παραλία), με την οργάνωση και συμμετοχή των γονέων, που θα παίξουν τον ρόλο του εμψυχωτή, δημιουργώντας ένα ευχάριστο, μουσικό κλίμα με απλό τρόπο και ελάχιστα μέσα (ακόμα και τα οικιακά αντικείμενα μπορούν να λειτουργήσουν ως μουσικά, ρυθμικά όργανα!). Έτσι, το σπίτι μπορεί να γίνει ένα μεγάλο αυτί επικοινωνίας και αναμετάδοσης μηνυμάτων που ενισχύουν την παιδική ψυχή μέσα από τον χορό - την κίνηση και τους ήχους - το τραγούδι.