Στέλλα Κάσδαγλη, συνέντευξη

Τελικά, η συγγραφή είναι θέμα ταλέντου, απαιτεί παίδευση ή είναι θέμα τύχης , συγκυριών;

Είναι θέμα ταλέντου, σίγουρα, και ταυτόχρονα είναι θέμα εκπαίδευσης, αν και όχι απαραίτητα επίσημης ή συστηματικής. Εκπαιδεύεσαι, δηλαδή, κάθε φορά που διαβάζεις ένα πολύ καλό ή πολύ κακό βιβλίο, εκπαιδεύεσαι και κάθε φορά που γράφεις ένα email σε έναν άρρωστο φίλο και προσπαθείς να τον κάνεις να γελάσει διαβάζοντάς το. Κι επίσης είναι, σε πολύ μγάλο βαθμό, θέμα πειθαρχίας και πολύ πολύ μεγάλης επιθυμίας: αν δεν καίγεσαι να γράψεις κάτι, δε θα αφοσιωθείς ποτέ στη διαδικασία του ψαξίματος, του γραψίματος, του σκισίματος, της χαράς και της απελπισίας. Κι αν δεν αφοσιωθείς, δεν πρόκειται να γράψεις.

Η λογοτεχνία και οι νέοι. Σχέση αγάπης ή κάτι άλλο;

Σχέση αγάπης για όσους είχαν την τύχη να τη γνωρίσουν αβίαστα, μέσα από τη λαχτάρα των γονιών τους και των αγαπημένων τους γι’ αυτήν. Σχέση καταπίεσης, δυστυχώς, για όσους τη γνώρισαν ως μία ακόμα υποχρέωση, από αυτές που κυρήττουν οι μεγάλοι, χωρίς να καταφέρνουν ποτέ να εξηγήσουν το γιατί. Κυρίως, χωρίς να καταφέρνουν να εξηγήσουν την απόλαυση,

Δημοσιογράφος ή συγγραφέας; Σε ποιά από τις δύο ιδιότητες νομίζετε πως βαραίνει μέσα σας η ζυγαριά;

Νομίζω πως και οι δύο ιδιότητες είναι για μένα εργαλεία για να αγγίξω πράγματα που θεωρώ πραγματικά σημαντικά: την αποστροφή μου στη βία. Το δικαίωμα στην ισότητα και τη δημιουργικότητα. Την ευθύνη μας απέναντι στον εαυτό μας. Και πολλά ακόμα πράγματα που δεν τολμάμε συνήθως να συζητήσουμε ειλικρινά. Όποιο μέσο έχω την τύχη να μου διατίθεται για να θίξω αυτά τα θέματα, θα το χρησιμοποιήσω με μεγάλη χαρά. Απλώς επειδή έχω μια φυσική τάση προς τα δημιουργήματα που διαρκούν κάποιο καιρό κι έχουν τη δυνατότητα να επηρεάζουν ανθρώπους για διαστήματα μεγαλύτερα από αυτό που χρειάζονται για να φτιαχτούν, πάντα τα βιβλία θα έχουν μια ξεχωριστή θέση στη ζωή μου.

Πολλή μετάφραση και από την αφετηρία. Τι αποκομίσατε από όλη αυτή την εμπειρία;

Και η μετάφραση είναι μια εκπαίδευση στη συγγραφή, και μάλιστα σπουδαία. Επίσης για μένα, που έχω πάντα τον τρόμο της λευκής κόλλας και το άγχος του αποτελέσματος, η μετάφραση είναι ένας κάπως ασφαλής και πάρα πολύ χαλαρωτικός τρόπος να εκφραστώ με τη γλώσσα: μου δίνει ένα στέρεο καμβά που μου επιτρέπει να μην εκτίθεμαι υπερβολικά και μ’ αφήνει μέσα απ’ αυτόν να μιλήσω.

Η μετάφραση μοιάζει με μία ελκυστική περιπέτεια της γλώσσας και του συντακτικού, αλλά και ένα πάντρεμα δύο διαφορετικών κουλτούρων. Του συγγραφέα και του μεταφραστή. Η δική σας άποψη;

Ναι, φυσικά. Γι’ αυτό και είναι τόσο σημαντική –και ταυτόχρονα παραγνωρισμένη. Θυμάμαι ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα που υπήρχε κάποτε, το οποίο επέτρεπε στους μεταφραστές σημαντικών συγγραφέων να  περάσουν ένα χρονικό διάστημα μαζί με αυτούς, ώστε να γνωριστούν, να συζητήσουν πάνω στο έργο, να ανταλλάξουν δημιουργικούς χυμούς, κατά μία έννοια. Και πάντα σκεφτόμουν ότι, ναι, αυτός είναι ο σωστός τρόπος να γίνεται κάθε μετάφραση.

Υπάρχει/υπάρχουν συγγραφείς που σας επηρέασαν ή σας επηρεάζουν ακόμα;

Νομίζω πως οι περισσότεροι συγγραφείς με τους οποίους έχω έρθει και έρχομαι σε επαφή με επηρεάζουν, έστω και με τρόπο που δε γίνεται άμεσα αισθητός. Όταν ήμουν μικρή, με σημάδευε για καιρό κάθε βιβλίο του Ντίκενς που διάβαζα. Αλλά και κάθε βιβλίο της Ένιντ Μπλάιτον επίσης και φυσικά κάθε βιβλίο της Κριστίνε Νέστλιγκερ. Η Σουζάνα Ταμάρο ήταν επίσης για μένα μια μεγάλη επιρροή, και από τα βιβλία που διάβασα πρόσφατα, νομίζω θα με διαμορφώνουν υπογείως για καιρό ο Μάκης Τσίτας, με το Μάρτυς μου ο Θεός, και ο Χρήστος Αρμάντο Γκέζος, με τη Λάσπη του.

Και τα δύο σας βιβλία πηγάζουν από την προσωπική σας πείρα ζωής. Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να τοποθετήσεις τον εαυτό σου πρωταγωνιστή στις σελίδες ενός βιβλίου, κοιτώντας τον και από το «εγώ» και από το «αυτή»;

Για μένα είναι αρκετά εύκολο, νομίζω πως είναι κάτι στο οποίο, για αδιευκρίνιστους λόγους, έχω εκπαιδεύσει τον εαυτό μου να κάνει από μικρή ηλικία. Η πρόκληση τώρα για μένα είναι να απομακρύνομαι όλο και περισσότερο από τα δικά μου βιώματα, να γίνω λιγότερο μηνυματοφόρος και περισσότερο συγγραφέας.

Η δική σας προετοιμασία γραφής; Τι κάνετε πριν στρωθείτε στο γράψιμο;

Φροντίζω να υπάρχει κοντά κάποιας μορφής τροφή. Και κοιμίζω την κόρη μου. Όσο κι αν έχω προσπαθήσει, μου είναι σχεδόν αδύνατο να γράψω κάτι ουσιαστικό στη διάρκεια της ημέρας. Οπότε την προετοιμασία μου την αφήνω στον ήλιο: περιμένω να δύσει.

Η άποψή σας για τον χώρο του βιβλίου τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας και τη θέση του στην ελληνική κοινωνία;

Είμαι αισιόδοξη, ίσως επειδή βλέπω και διαβάζω κάθε μήνα όλους τους ανθρώπους που αγαπάνε τα βιβλία και συζητάνε γι’ αυτά, μέσα από το Bookworm, την online λέσχη ανάγνωσης που έχουμε φτιάξει μαζί με τον Θοδωρή Γεωργακόπουλο (www.bookworm.gr). Από την άλλη, ως συγγραφέα, με πονάει το πόσο ουτοπικό είναι να αντιμετωπίζει κανείς ως επάγγελμα τη συγγραφή στην Ελλάδα –είναι τόσο μικρή η αγορά, που το γράψιμο γίνεται ό,τι ακριβώς και το διάβασμα: ανάγκη και χόμπι. Όπου υπάρχει θέληση, υπάρχει και τρόπος, ωστόσο.

 Πείτε μας λίγα λόγια για το βιβλίο σας "Ήθελα μόνο να χωρέσω".

Το Ήθελα μόνο να χωρέσω είναι ένα βιβλίο για εφήβους, νέους αλλά και γονείς και καταπιάνεται με πολλά από τα θέματα που τους απασχολούν, από την πλευρά του τον καθένα: πέρα από τις διατροφικές διαταραχές, που είναι και ο βασικός άξονάς του, μιλάει με έναν πολύ ανοιχτό τρόπο για το bullying, τις ανασφάλειες, την αίσθηση του «δε χωράω πουθενά», που γνωρίζουμε πολύ καλά είτε είμαστε έφηβοι είτε δεν είμαστε, όλοι. Είναι επίσης το βιβλίο που, αν δεν έγραφα, πιθανότατα δε θα μπορούσα να γράψω και κανένα άλλο μέχρι να γεράσω.

Ετοιμάζετε κάτι που θα θέλατε να μας πείτε; Πού μπορούμε να σας συναντήσουμε;

Ετοιμάζω ένα non-fiction βιβλίο για εφήβους, με θέμα το πώς να διαλέξουν το τι θα σπουδάσουν και ποιο επάγγελμα θ’ ακολουθήσουν όταν έρθει η ώρα να πάρουν την απόφαση. Γι’ αυτό και για όλα τα άλλα πράγματα που μ’ ενδιαφέρουν, μπορείτε να διαβάζετε στο stellakasdagli.com.