Έκθεση Mario Merz στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, από την Κατερίνα Φραγκοπούλου

Ήθελα από καιρό να δω αυτήν την έκθεση, από πριν τα Χριστούγεννα. Σήμερα το πρωί τελικά κατάφερα και αποφάσισα να πάω. Ξεκίνησα λοιπόν και πήρα το μετρό και κατέβηκα στη Στάση «Ευαγγελισμός». Περπάτησα από το σταθμό μέχρι τη Νεοφύτου Δούκα 4 και έφτασα στον στόχο μου. Βρέθηκα  μπροστά σε ένα πολύ όμορφο νεοκλασικό κτίριο.

Ανέβηκα τη μαρμάρινη σκάλα, τύπου ανακτόρου της πριγκίπισσας Σίσσυ, και βρέθηκα στην είσοδο του κτιρίου, μπροστά σε μια τεράστια ξύλινη εξώπορτα με χάλκινα πόμολα. Έσπρωξα την πόρτα και μπήκα. Ζήτησα να δω την έκθεση του Mario Merz κι ένας υπεύθυνος με βοήθησε με χαρά, λέγοντας μου σε ποιες αίθουσες είναι τα εκθέματα και πώς να κινηθώ μέσα στο χώρο.

Ξεκίνησα από το ισόγειο. Στην πρώτη αίθουσα, μπαίνοντας, αντίκρισα ένα τεράστιο igloo, το οποίο ήταν γυάλινο, αλλά από το σπασμένο κέντρο του αναδύονταν τα ξύλινα κλαδιά ενός δέντρου.

Όπως διάβασα σε ένα άρθρο για την τέχνη του Mario Merz, ο Ιταλός καλλιτέχνης ήταν ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Art Povera, της Φτωχής Τέχνης, δηλαδή, της τέχνης που χρησιμοποιεί πρώτης ύλης υλικά για να αποτυπώσει συμβολικά νοήματα για το γίγνεσθαι του ανθρώπου. Έτσι, λοιπόν, το igloo αυτό που θαύμασα στην πρώτη αίθουσα του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, αποτυπώνει τα βασικά στοιχεία για τη ζωή του ανθρώπου, το καταφύγιο και η τροφή που αποτυπώνονται με το igloo και η επαφή με τη φύση που συμβολίζεται με το δέντρο.

Συνέχισα την περιήγησή μου, ανεβαίνοντας μέσα από μια ξύλινη σκάλα στον 1^ο όροφο, όπου ήταν και το κυριότερο μέρος των έργων του Merz. Η φιλοσοφική του κοσμοθεωρία για την τέχνη ως πολιτική πράξη, ως πράξη διαμαρτυρίας αποτυπωνόταν σε ένα μότο γραμμένο και σχεδιασμένο με φώτα neon.

Sciopero generale azione politica relativa proclamata relativamente all’arte.

( Γενική απεργία σχετική πολιτική πράξη διακήρυξε σχετικά με/για την τέχνη. )

Sciopero Generale (Γενική Απεργία, 1970)

Στον ίδιο χώρο, πάνω σε ένα εκθεσιακό τραπέζι με γυαλί από πάνω, άλλα έργα του σε χαρτί.

Ελευθερία σε όλες τις μορφές έκφρασης 

Ελευθερία να διαβάσεις στη φυλακή, ελευθερία να ζωγραφίσεις, ελευθερία να κρίνεις, να έχεις τρεις αντικρουόμενες σκέψεις.

Ο Mario Merz ως κυνηγός του φασισμού, ως πολιτικός ακτιβιστής πίστευε στην ελευθερία των ανθρώπων να δραστηριοποιούνται κοινωνικά, να εξελίσσονται πνευματικά χωρίς παρωπίδες, να σκέφτονται χωρίς να πιστεύουν σε μία γενίκευση, σε μία αυθεντία και να ζουν χωρίς να φοβούνται την οικονομία και χωρίς να αισθάνονται αιχμάλωτοί της.

Πέρα από την πολιτική, κοινωνική, ακτιβιστική του δράση, ο Mario Merz τοποθετήθηκε και πάνω σε θέματα μαθηματικών. Διατύπωσε την άποψη ότι οι αριθμοί είναι προϊστορικοί, προϋπάρχουν, δηλαδή, της ιστορίας καθώς εξελίσσονται στο άπειρο μαζί με τη Γη και το Σύμπαν. 

Αυτή ακριβώς η άποψή του για το άπειρο των αριθμών, το αέναο «είναι» των αριθμών ήταν διάχυτη σε πολλά έργα του και μέσα στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης της Αθήνας. Εμβληματικό είναι το έργο του στο οποίο έχει ζωγραφιστεί ένα ελικοειδές κέλυφος σαλιγκαριού που επανέρχεται συνεχώς με μια αέναη κίνηση. 

Στο πλαίσιο αυτό του απείρου των αριθμών, ο Merz καθαρά επηρεασμένος από τη θεωρία του Ιταλού μαθηματικού Fibonacci για την υπόσταση και λογική ακολουθία των αριθμών, σύμφωνα με την οποία ο κάθε αριθμός είναι το άθροισμα των δύο προηγούμενών του, δεν χάνει την ευκαιρία να ενσωματώσει αυτή τη φόρμουλα στα έργα του και να εκφράσει τον ισχυρισμό του για την αέναη εξέλιξη της φύσης και του σύμπαντος.