"Οι ξένες λέξεις είναι", από την Κατερίνα Φραγκοπούλου

Οι ξένες λέξεις είναι αποτέλεσμα μίξης, διεπαφής γλωσσών. Οι γλώσσες έρχονται σε επαφή, αφού οι άνθρωποι διαφορετικών χωρών έρχονται σε επαφή και δεν είναι στάσιμοι, ριζωμένοι σε μια χώρα –με κάποιες εξαιρέσεις φυσικά-, ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες με την εξέλιξη των μέσων  μεταφοράς, βλέπε αεροπλάνα.

Αφού, λοιπόν, οι άνθρωποι ταξιδεύουν, μετακινούνται και συναναστρέφονται με άλλους ανθρώπους είναι φυσικό επακόλουθο να δέχονται πολιτισμικές επιρροές,  μία εκ των οποίων είναι και η γλωσσική. Όπως ο ένας πολιτισμός «κλέβει» στοιχεία από τον άλλο, έτσι και ένα γλωσσικό σύστημα «κλέβει» στοιχεία από ένα άλλο γλωσσικό σύστημα.

Τα ξένα γλωσσικά στοιχεία, που δανείζεται μια γλώσσα από μια άλλη, μπορεί να μείνουν ως έχουν π.χ. “cupcake”, “blog”, “selfiestick” ή να αλλάξουν. Ως προς τη φωνολογική τους μορφή, οι ξένοι φθόγγοι, τα ξένα φωνήματα όπως τα λέμε στη γλωσσολογία, αντικαθίστανται από γηγενή, από φωνήματα της γλώσσας που δανείζεται, π.χ. φέισμπουκ, ίντερνετ. Ως προς τη μορφολογία τους, πολλές ξένες λέξεις μπορεί να παραμείνουν άκλιτες για παράδειγμα, εβαπορέ, σλόγκαν, ατελιέ, σεζλόνγκ, σνίτσελ ή να κλίνονται π.χ.  σερβίρω, η πόρτα, ο καφετζής, το βιολί, ο μπακλαβάς.

Όλα αυτά τα ξένα γλωσσικά στοιχεία από πολλούς θεωρήθηκαν και θεωρούνται «απόβλητα», σκουπίδια από τα οποία πρέπει να καθαρίσουμε τη γλώσσα.

Αυτές οι απόψεις, όμως, δεν είναι «αθώες», δίχως πολιτικά και κοινωνικά υπο-νοήματα. Όταν κάποιος θεωρεί ότι οι ξένες λέξεις μολύνουν τη γλώσσα του, θεωρεί εμμέσως ότι οι πολιτισμοί και οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν και φέρνουν αυτές τις λέξεις στη γλώσσα του είναι απόβλητοι, μη καλοδεχούμενοι. Βλέπουμε, δηλαδή, ότι η αποδοχή ή όχι των ξένων λέξεων έχει πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις για τους ομιλητές του συστήματος που τις δέχονται και τις ενσωματώνουν, αλλά και για αυτούς που δεν το κάνουν.

Αυτοί που θεωρούν ότι οι ξένες λέξεις καταστρέφουν την γλώσσα τους, εμμέσως πλην σαφώς πιστεύουν ότι η δική τους γλώσσα είναι η αμόλυντη, η ιδανική, η καλύτερη. Και εδώ ερχόμαστε αντιμέτωποι με ένα τεράστιο και τρανταχτό γλωσσικό μύθο, που όμως είναι ένα κοινωνικό και πολιτικό κατασκεύασμα των ομιλητών της εκάστοτε γλώσσας.

Όπως οι εποχές αλλάζουν, οι επιστήμες εξελίσσονται, οι άνθρωποι μεγαλώνουν και γερνούν, έτσι και τα προϊόντα τους, τα κατασκευάσματά τους ή καλύτερα τα εργαλεία τους όπως είναι η γλώσσα, αλλάζουν, εξελίσσονται και δεν μένουν στάσιμα.

Ως φυσικό επακόλουθο αυτής της μεταβλητότητας των γλωσσών είναι η εισροή ξένων, δάνειων λέξεων και η επιλεκτική ή τυχαία προσαρμογή τους.